??????????????
??????????????
.??.
?.آیه۱۱) «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَىٰ أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَىٰ أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ ۖ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ ۖ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ ۚ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ»
*?*
?آیه۱۱)اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، نبايد قومى قوم ديگر را ريشخند كند، شايد آنها از اينها بهتر باشند، و نبايد زنانى زنان [ديگر] را [ريشخند كنند ]، شايد آنها از اينها بهتر باشند، و از يكديگر عيب مگيريد، و به همديگر لقبهاى زشت مدهيد؛ چه ناپسنديده است نام زشت پس از ايمان. و هر كه توبه نكرد آنان خود ستمكارند.
.??.
?.تفسیر آیه۱۱) استهزاء، بد گمانى، غیبت، تجسس، و القاب زشت ممنوع!
از آنجا که قرآن مجید در این سوره به ساختن جامعه اسلامى بر اساس معیارهاى اخلاقى پرداخته، پس از بحث درباره وظائف مسلمانان در مورد نزاع و مخاصمه گروه هاى مختلف اسلامى، در آیات مورد بحث، شرح قسمتى از ریشه هاى این اختلافات را بیان نموده، تا با قطع آنها، اختلافات نیز بر چیده شود، و درگیرى و نزاع پایان گیرد.
در این آیه و آیه بعد به سه قسمت از امورى که مى تواند جرقه اى براى روشن کردن آتش جنگ و اختلاف باشد، با تعبیراتى صریح و گویا اشاره کرده.
☘نخست مى فرماید: اى کسانى که ایمان آورده اید! نباید گروهى از مردان شما، گروه دیگرى را استهزاء کند (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لایَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْم).
چه این که: شاید آنها که مورد سخریه قرار گرفته اند از اینها بهتر باشند (عَسى أَنْ یَکُونُوا خَیْراً مِنْهُمْ).
همچنین هیچ گروهى از زنان، نباید زنان دیگرى را مورد سخریه قرار دهند، چرا که ممکن است آنها از اینها بهتر باشند (وَ لانِساءٌ مِنْ نِساء عَسى أَنْ یَکُنَّ خَیْراً مِنْهُنَّ).
در اینجا مخاطب مؤمنانند، اعم از مردان و زنان، قرآن به همه هشدار مى دهد که از این عمل زشت بپرهیزند; چرا که سرچشمه استهزاء و سخریه، همان حس خود برتربینى و کبر و غرور است، که عامل بسیارى از جنگ هاى خونین در طول تاریخ بوده.
و این خود برتربینى بیشتر، از ارزش هاى ظاهرى و مادى سرچشمه مى گیرد، مثلاً فلان کس خود را از دیگرى ثروتمندتر، زیباتر، یا از قبیله اى سرشناس تر مى شمرد، و احیاناً این پندار که از نظر علم و عبادت و معنویات از فلان جمعیت برتر است، او را وادار به سخریه مى کند، در حالى که معیار ارزش در پیشگاه خداوند تقوا است، و این بستگى به پاکى قلب و نیت و تواضع و اخلاق و ادب دارد.
هیچ کس نمى تواند بگوید: من در پیشگاه خدا از فلان کس برترم، و به همین دلیل، تحقیر دیگران، و خود را برتر شمردن، یکى از بدترین کارها، و زشت ترین عیوب اخلاقى است که بازتاب آن در تمام زندگى انسان ها ممکن است آشکار شود.
?سپس در دومین مرحله مى فرماید: و یکدیگر را مورد طعن و عیب جوئى قرار ندهید (وَ لاتَلْمِزُوا أَنْفُسَکُمْ).
لاتَلْمِزُوا از ماده لمز (بر وزن طنز)، به معنى عیب جوئى و طعنه زدن است، و بعضى فرق میان همز و لمز را چنین گفته اند: لمز ، شمردن عیوب افراد است در حضور آنها، و همز ، ذکر عیوب در غیاب آنها است، و نیز گفته اند که لمز عیب جوئى با چشم و اشاره است، در حالى که همز عیب جوئى با زبان است (شرح بیشتر پیرامون این موضوع به خواست خدا در تفسیر سوره همزه خواهد آمد).
جالب این که، قرآن در این آیه با تعبیر أَنْفُسَکُمْ به وحدت و یکپارچگى مؤمنان اشاره کرده، و اعلام مى دارد: همه مؤمنان به منزله نفس واحدى هستند، و اگر از دیگرى عیب جوئى کنید، در واقع از خودتان عیب جوئى کرده اید!.
?و بالاخره در مرحله سوم مى افزاید: و یکدیگر را با القاب زشت و ناپسند یاد نکنید (وَلاتَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ).
بسیارى از افراد بى بند و بار در گذشته و حال، اصرار داشته و دارند که بر دیگران القاب زشتى بگذارند، و از این طریق آنها را تحقیر کنند، شخصیتشان را بکوبند، و یا احیاناً از آنان انتقام گیرند، و یا اگر کسى در سابق کار بدى داشته، سپس توبه کرده و کاملاً پاک شده، باز هم لقبى که بازگو کننده وضع سابق باشد، بر او بگذارند.
اسلام، صریحاً از این عمل زشت نهى مى کند، و هر اسم و لقبى را که کوچک ترین مفهوم نامطلوبى دارد، و مایه تحقیر مسلمانى است، ممنوع شمرده.
?
