سیمای متّقین و ابرار

امیرالمؤمنین علیه­السلام می­فرماید: «… قَدْ بَرَاهُمُ‏ الْخَوْفُ‏ بَرْيَ الْقِدَاحِ يَنْظُرُ إِلَيْهِمُ النَّاظِرُ فَيَحْسَبُهُمْ مَرْضَى وَ مَا بِالْقَوْمِ مِنْ مَرَضٍ وَ يَقُولُ لَقَدْ خُولِطُوا …»؛[1] بیم خداوند متعال آنان را به سان پیکان­های باریکی که تراشیده شده لاغر و نحیف کرده است. کسی که آنان را می­بیند، خیال می­کند که بیمارند، در حالی که بیماری ندارند و ترس از جهنم آنان را لاغر کرده است و می­گوید: اینان دیوانه شده­اند… .

مصداق این حدیث شریف مرحوم مولی محمد اشرفی است که از نیمه شب تا صبح مشغول تضرّع و زاری و مناجات با خداوند بود و آن­قدر بر سر و سینه می­زد که هنگام صبح در ضعف و نقاهت بود به گونه­ای که هر کس او را می­دید می­پنداشت که تازه از بستر بیماری برخاسته است.[2]

این انسان­های نیکوکار و بردبار مرکز تجلیِ الطاف الهی را رها نکرده و از اندیشه­های واهی تقلید ننموند، چراکه مشکل اصلیِ تکامل، اندیشة خود ماست وگرنه دین ما رشد انسان را بسیار زیبا طراحی کرده است.

امام صادق علیه­السلام می­فرماید: «لَقَد تَجَلَّى اللَّهُ لِخَلقِهِ‏ فِي‏ كَلاَمِهِ وَ لَكِنَّهُم لاَيُبصِرُونَ»؛[3] خداى متعال در كلام خويش بر آفريدگان خود تجلّى كرده است، ولى آنان نمى‏بينند. معقول و محبوب ما در کتاب الهی تجلی پیدا کرده است و با تدبر و تعمّق در کلام الهی می­توان به کمال واقعی دست یافت و این جز با شب­زنده­داری و مناجات با حضرت باری تعالی ممکن نخواهد شد.

تدبّر در قرآن برای رسیدن به مقام ابرار

رسول خدا صلی­الله­علیه­وآله به شخصی می­فرماید: «سفارش می­کنم هرگاه خواستی کاری انجام دهی به سرانجام آن بیندیش؛ اگر مایة رشد بود آن را انجام بده و اگر مایة فساد و تباهی بود آن را رها کن»،[4] همچنین آن حضرت می­فرماید: «خدای متعال دوست دارد هر یک از شما وقتی کاری می­کند آن کار را محکم و استوار سازد».[5]

حضرت رضا عليه السّلام هر سه روز يك ختم قرآن انجام مي­داد و مي­فرمود: اگر بخواهم در كمتر از سه روز هم مي­توانم يك قرآن ختم كنم و ليكن هنگامى كه به آيات شريفه مي­رسم تفكر و تدبّر مي­كنم كه اين آيه در چه موضوعى فرود آمده و در چه وقتى نازل شده است و لذا قرآن را در هر سه روز يك دور قرائت مي­كنم.[6]

این حدیث به ما گوشزد می­کند که برای رسیدن به اهداف بزرگ باید زانوی ادب در پیشگاه کتاب مبین زد و در آیات آن تفکر نموده و با خالق یکتا مؤدبانه صحبت کرد تا درهای رحمت نامحدود الهی بروی ما گشوده شده و نعمت­های فراوانی که در آیات گذشته به ابرار وعده داده شده نصیب ما گردد.

حضرت علی علیه­السلام دربارة ویژگی­های قرآن می­فرماید:

«آگاه باشید! همانا این قرآن پنددهنده­ای است که نمی­فریبد و هدایت کننده­ای است که گمراه نمی­سازد و سخنگویی است که هرگز دروغ نمی­گوید. کسی با قرآن همنشین نشد مگر آنکه بر او افزود یا از او کاست، در هدایت او افزود و از کوردلی و گمراهی­اش کاست. آگاه باشید! کسی با داشتن قرآن، نیازی ندارد و بدون قرآن بی­نیاز نخواهد بود. پس درمان خود را از قرآن بخواهید و در سختی­ها از قرآن یاری بطلبید که در قرآن درمان بزرگ­ترین بیماری­ها یعنی کفر و نفاق و سرکشی و گمراهی است…».[7]

[1] . نهج البلاغه (دشتی)، خطبة همام (193).
[2] . قصص العلماء، ص123.
[3] . الحياة (ترجمه احمد آرام)، ج‏1، ص243.
[4] . قرب الاسناد، ص32.
[5] . الجامع الصغیر، ج1، ص284.
[6] . مناقب حضرت رضا علیه­السلام، ص438.
[7] . نهج البلاغه (دشتی)، خطبه176.